ਹਿੰਦੀ/ ਤਿਲ

ਅਸਗਰ ਵਜਾਹਤ

ਇਕ ਸਮਾਂ ਅਜਿਹਾ ਆਇਆ ਕਿ ਤਿਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਤੇਲ ਨਿਕਲਣਾ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ। ਤੇਲੀ ਬੜਾ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋਇਆ। ਉਹਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਜੇਕਰ ਅਜਿਹਾ ਰਿਹਾ ਤਾਂ ਉਹਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਤਾਂ ਚੱਲਣ ਤੋਂ ਰਿਹਾ। ਉਹ ਕਿਸਾਨ ਕੋਲ ਗਿਆ। ਉਹਨੇ ਕਿਹਾ, “ਕੁਝ ਕਰੋ, ਤਿਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਤੇਲ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਦਾ।”
ਕਿਸਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਕਿੱਥੋਂ ਤਕ ਤੇਲ ਨਿਕਲੂਗਾ? ਕੋਈ ਹੱਦ ਹੁੰਦੀ ਐ! ਸੈਂਕੜੇ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਤੇਲ ਕੱਢ ਰਹੇ ਓ।”
ਤੇਲੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਇਹ ਤਾਂ ਆਪਣਾ ਧੰਦਾ ਹੈ।”
ਕਿਸਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਤਿਲ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਹੋ ਗਏ ਹਨ।”
ਤੇਲੀ ਬੋਲਿਆ, “ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੋਏ। ਤੁਸੀਂ ਨਾ ਤਾਂ ਖੇਤ ’ਚ ਖਾਦ ਪਾਉਂਦੇ ਹੋ, ਨਾ ਠੀਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦਿੰਦੇ ਹੋ। ਮੈਂ ਜਿੰਨਾਂ ਮਰਜੀ ਜ਼ੋਰ ਲਾ ਲਾਂ, ਤੇਲ ਨਿਕਲਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ।”
ਕਿਸਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਨਾ ਹਲ ਐ, ਨਾ ਬਲਦ ਨੇ, ਨਾ ਖਾਦ, ਨਾ ਪਾਣੀ। ਇਹ ਕੀ ਘੱਟ ਐ ਕਿ ਤਿਲ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਨੇ।”
ਇਹ ਸੁਣਕੇ ਤੇਲੀ ਨਿਰਾਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਘਰ ਆਇਆ। ਤਿਲਾਂ ਦੀ ਬੋਰੀ ਖੋਲ੍ਹੀ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਧੁੱਪੇ ਪਾ ਦਿੱਤਾ। ਫਿਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੜਾਹੇ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ ਖੂਬ ਗਰਮ ਕਰਨ ਲੱਗਾ। ਉਹਨੇ ਤਿਲਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਾੜ ਕੇ ਕੋਲਾ ਬਣਾ ਦਿਆਂਗਾ।”
ਫਿਰ ਉਹਨੇ ਤੁਰੰਤ ਤਿਲਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਤੋਂ ਲਾਹ ਲਿਆ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਉੱਤੇ ਠੰਡੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਛਿੱਟੇ ਮਾਰੇ। ਫਿਰ ਕੋਹਲੂ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ ਪੀੜਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਿ ਤਿਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਤੇਲ ਨਿਕਲਣ ਲੱਗਾ।
-0-

ਹਿੰਦੀ/ ਅਧਿਕਾਰ

ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵਿਵੇਕ

ਮੁੰਡਾ ਆਪਣੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਨਾਲ ਕੁੜੀ ਵੇਖਣ ਆਇਆ ਸੀ ਤੇ ਸਵਾਲ ਦਰ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ।

“ਐਬਸਟ੍ਰੈਕਟ ਆਰਟ ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਜਾਣਦੇ ਹੋ?”

“ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ।” ਸੰਗਦੇ ਹੋਏ ਕੁੜੀ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ।

“ਲੈਂਡ ਸਕੇਪ ਬਾਰੇ?”

“ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ।”

“ਫਿਰ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਸਕੈਚ ਤੇ ਗ੍ਰਾਫਿਕ ਬਾਰੇ ਵੀ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋਵੋਗੇ?” ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਮਜ਼ਾਕੀਆ ਲਹਿਜੇ ਵਿਚ ਕਿਹਾ।

“ਜੀ, ਜੀ ਮੈਂ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੀ।”

“ਹੂੰਹ! ਯਾਨੀ ਪੇਂਟਿੰਗ ਦੇ ਬਾਰੇ ‘ਚ ਤੁਹਾਡਾ ਗਿਆਨ ਜ਼ੀਰੋ ਹੈ। ਖੈਰ ਸੰਗੀਤ ਬਾਰੇ ਤਾਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੋਵੇਗੀ…ਭਾਰਤ ਨਾਟਿਅਮ ’ਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਹੈ?”

“ਜੀ…ਭਾਰਤ…ਭਾਰਤ ਤਾਂ ਸਾਡਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਮੈਂ ਇੰਨਾ ਜਾਣਦੀ ਹਾਂ।” ਕੁੜੀ ਨੇ ਸਿਰ ਝੁਕਾ ਕੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ।

ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਠਹਾਕਾ ਲਾਇਆ। ਸਾਫ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਮਜ਼ਾਕ ਉਡਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਹਾਸੇ ਨੂੰ ਰੋਕਦੇ ਹੋਏ ਉਹ ਬੋਲਿਆ, “ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ, ਹੁਣ ਲਿਟਰੇਚਰ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਉਮੀਦ ਹੈ ਤੁਸੀਂ ਸਹੀ ਜਵਾਬ ਦਿਉਗੇ। ਚੰਗਾ ਦੱਸੋ ‘ਬਾਗੇ-ਦਿਰਾਂ’ ਕਿਸਨੇ ਲਿਖੀ?”

“ਜੀ ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ।” ਕੁੜੀ ਨੇ ਸਿਰ ਝੁਕਾ ਕੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ।

ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਠਹਾਕਾ ਲਾਇਆ, “ਯਾਨੀ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਖੇਤਰ ’ਚ ਵੀ ਕੋਰੇ ਹੋ।”

“ਜੀ ਹਾਂ, ਇਉਂ ਹੀ ਸਮਝ ਲਓ।” ਕੁੜੀ ਨੇ ਰੁੱਖੇਪਣ ਨਾਲ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ।

ਕੁੜੀ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਉਦਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ ਕਿ ਕੁੜੀ ਸਹੀ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕੀ। ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿਚ ਚੁੱਪ ਛਾ ਗਈ।

ਤਦ ਹੀ ਕੁੜੀ ਬੋਲੀ, “ਜੇਕਰ ਆਗਿਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਕ-ਦੋ ਸਵਾਲ ਮੈਂ ਵੀ ਪੁੱਛਾਂ?”

“ਹਾਂ-ਹਾਂ, ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ।” ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਘਮੰਡ ਨਾਲ ਕਿਹਾ।

“ਅੱਠ ਸਾਲ ਦੇ ਬੱਚੇ ਦਾ ਸਵੈਟਰ ਬੁਣਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਕਿੰਨੇ ਘਰ ਪਾਉਣੇ ਹੋਣਗੇ ਸਲਾਈਆਂ ’ਚ?”

“ਜੀ-ਜੀ, ਇਹ ਕੀ ਪੁੱਛਿਆ ਤੁਸੀਂ?”

“ਇਕ ਕਿਲੋ ਚੌਲ ਬਣਾਉਣੇ ਹੋਣ ਤਾਂ ਕੁੱਕਰ ’ਚ ਕਿੰਨਾ ਪਾਣੀ ਪਾਉਣਾ ਪਵੇਗਾ?”

“ਇਹ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛ ਰਹੇ ਹੋ!”

“ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤੁਸੀਂ ਪੁੱਛੇ ਸੀ। ਕੀ ਊਲ-ਜਲੂਲ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਣ ਦਾ ਹੱਕ ਸਿਰਫ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹੈ?”

ਮੁੰਡੇ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਫੱਕ ਸੀ।

-0-