Monday, November 29, 2010

ਹਿੰਦੀ/ ਪਿਆਰ ਦੀ ਜਿੱਤ

 ਨਿਰਮਲਾ ਸਿੰਘ

ਪੰਜ ਸਾਲ ਹੋ ਗਏ ਰੀਨਾ ਦੇ ਅੰਤਰਜਾਤੀ ਵਿਆਹ ਹੋਏ ਨੂੰ। ਸੁੱਖ-ਦੁੱਖ ਤੇ ਤੀਜ-ਤਿਉਹਾਰ ਮੌਕੇ ਹੀ ਰੀਨਾ ਪੇਕੇ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਪਰ ਪਿਤਾ ਦੇ ਬੀਮਾਰ ਪੈ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ਰੀਨਾ ਹਫਤੇ ਵਿਚ ਇਕ-ਦੋ ਵਾਰ ਪੇਕੇ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਿਤਾ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਤੇ ਸੇਵਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਹਦੀ ਸੇਵਾ ਨਾਲ ਪਿਤਾ ਦਾ ਪੱਥਰ-ਦਿਲ ਮੋਮ ਵਾਂਗ ਪਿਘਲ ਗਿਆ। ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗਾ, ਜਾਇਦਾਦ ਤੋਂ ਬੇਦਖਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਰੀਨਾ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਵਸੀਅਤ ਰਾਹੀਂ ਫਿਰ ਉਸਦਾ ਹਿੱਸਾ ਮਿਲ ਗਿਆ।
ਪਿਉ-ਧੀ ਦਾ ਵਧਦਾ ਪਿਆਰ ਦੇਖ ਕੇ ਪੁੱਤਰ ਦੁਖੀ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਕ ਦਿਨ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ, ਇਹ ਸਭ ਕੀ ਹੋ ਰਿਹੈ? ਏਨੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕਰ ਕੇ ਮਸਾਂ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦਾ ਰੀਨਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਤੁਡ਼ਵਾਇਆ ਸੀ। ਪਰ ਫਿਰ ਸਭ ਗਡ਼ਬਡ਼ ਹੋ ਗਈ…।
ਹਾਰੇ ਹੋਏ ਜੁਆਰੀ ਵਾਂਗ ਪਤਨੀ ਬੋਲੀ, ਹੁਣ ਤਾਂ ਸਭ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ। ਤੁਸੀਂ ਤਾਂ ਬਸ ਦੇਖਦੇ ਰਹੇ, ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਤੁਹਾਡੀ ਭੈਣ ਨੂੰ ਉਹਦੇ ਹਿੱਸੇ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਦੇ ਦਿੱਤੀ,ਉਹ ਫਿਰ ਉੱਚੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਬੋਲੀ, ਇਹ ਸਭ ਤੁਹਾਡੀ ਈ ਗਲਤੀ ਐ, ਭੈਣ ਦਾ ਆਉਣਾ-ਜਾਣਾ ਰੋਕਣਾ ਸੀ।
ਓਏ, ਮੈਂ ਕਿਵੇਂ ਰੋਕ ਸਕਦਾ ਸੀ ਧੀ ਨੂੰ ਪਿਉ ਨਾਲ ਮਿਲਣ ਤੋਂ? ਉਹ ਤਾਂ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਆਉਂਦੀ ਸੀ ਤੇ ਜਿੱਤ ਗਈ। ਉਂਜ ਵੀ ਉਹ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਜਿੱਤਦੀ ਈ ਆਈ ਐ, ਚਾਹੇ ਖੇਡ ਹੋਵੇ, ਡਿਬੇਟ ਹੋਵੇ। ਉਹ ਕਲਾਸ ’ਚ ਵੀ ਸਦਾ ਫਸਟ ਆਉਂਦੀ ਰਹੀ ਐ। ਉਹ ਇਸ ਖੇਡ ’ਚ ਵੀ ਜਿੱਤ ਗਈ।
ਬਾਹਰ ਦਰਵਾਜੇ ਉੱਤੇ ਖਡ਼ੀ ਰੀਨਾ ਸਭ ਸੁਣ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਹਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚੋਂ ਹੰਝੂ ਵਹਿ ਤੁਰੇ। ਉਹ ਹੌਲੇ ਜਿਹੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਬੋਲੀ, ਵੀਰੇ, ਇਹ ਤਾਂ ਸਹੀ ਐ ਕਿ ਮੈਂ ਸਦਾ ਜਿੱਤੀ ਆਂ, ਪਰ ਇਹ ਖੇਡ ਨਹੀਂ, ਪਿਉ-ਧੀ ਦਾ ਪਿਆਰ ਐ ਤੇ ਜਿੱਤ ਸਦਾ ਪਿਆਰ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਐ।
                                            -0-

Thursday, November 18, 2010

ਹਿੰਦੀ/ ਮਿਸ ਹੋਸਟਲ


 ਸ਼ੇਫਾਲੀ ਪਾਂਡੇ

ਅੱਜ ਹੋਸਟਲ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਗਹਿਮਾਗਹਿਮੀ ਸੀ। ਸਾਰੀਆਂ ਸੀਨੀਅਰ ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ  ਵਿੱਚੋਂ ਅੱਜ ਕਿਸੇ ਇਕ ਦੇ ਸਿਰ ‘ਮਿਸ ਹੋਸਟਲ’ ਦਾ ਤਾਜ ਸਜਣ ਵਾਲਾ ਸੀ। ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਤਿਯੋਗਤਾਵਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਈ ਰਾਊਂਡ ਹੋਏ ਸਨ। ਆਖਰੀ ਰਾਊਂਡ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ ਦਾ ਸੀ, ਜਿਸਦੇ ਅਧਾਰ ਉੱਤੇ ‘ਮਿਸ ਹੋਸਟਲ’ ਨੂੰ ਚੁਣਿਆ ਜਾਣਾ ਸੀ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ ਰਾਊਂਡ ਮਗਰੋਂ ਜਿਸ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਨੂੰ ਗੱਤੇ ਦਾ ਬਣਿਆ ਚਮਕੀਲਾ ਤਾਜ ਪਹਿਣਾਇਆ ਗਿਆ ਉਸਨੇ ਅਪਣੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਉੱਤਰ ਨਾਲ ਸਭ ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ ਦਾ ਦਿਲ ਜਿੱਤ ਲਿਆ।
ਉਸਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਾਂਦੀ ਵਾਰ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਦੇ ਕੇ ਜਾਉਗੇ ਤੁਸੀਂ?
ਮੈਂ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਤੇ ਗੁਰਦੇ ਦਾਨ ਕਰਕੇ ਜਾਊਂਗੀ ਤਾਕਿ ਇਹ ਕਿਸੇ ਲੋਡ਼ਵੰਦ ਦੇ ਕੰਮ ਆ ਸਕਣ।
ਤਾਡ਼ੀਆਂ ਦੀ ਗਡ਼ਗਡ਼ਾਹਟ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸਨੂੰ ਤਾਜ ਪਹਿਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਸਾਰੀਆਂ ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ ਨੇ ਉਹਦੇ ਨਾਲ ਤਸਵੀਰਾਂ ਖਿਚਵਾਈਆਂ। ਪੂਰੇ ਹੋਸਟਲ ਅਤੇ ਕਾਲਿਜ ਵਿਚ ਉਸਦੇ ਉੱਚ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਚਰਚਾ ਹੋਈ।
ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਦ ਪਰੀਖਿਆਵਾਂ ਖਤਮ ਹੋਈਆਂ। ਸਭ ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਮੁਡ਼ਨ ਲੱਗੀਆਂ। ਮਿਸ ਹੋਸਟਲ ਨੇ ਵੀ ਸਮਾਨ ਬੰਨ੍ਹ ਲਿਆ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਰੂਮ-ਮੇਟ ਨਾਲ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਗੱਲਾਂ-ਗੱਲਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਉਹਨੂੰ ਗੁੱਸਾ ਚਡ਼੍ਹ ਗਿਆ। ਉਹ ਬੋਲੀ, ਏਨੇ ਸਡ਼ੇ ਹੋਸਟਲ ’ਚ ਦੋ ਸਾਲ ਗੁਜ਼ਾਰਨਾ ਨਰਕ ਸਮਾਨ ਸੀ। ਚੌਂਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਛੱਤਾਂ, ਗੰਦਾ ਖਾਣਾ, ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ, ਟਾਇਲੇਟ ਦੀ ਗੰਦਗੀ ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਖਤਰਨਾਕ ਇਹ ਲਮਕਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਤਾਰਾਂ। ਉਫ! ਕਦੇ ਦੁਬਾਰਾ ਨਾ ਆਉਣਾ ਪਵੇ ਅਜਿਹੇ ਹੋਸਟਲ ’ਚ।
ਰੂਮ-ਮੇਟ ਨੇ ਉਹਦੀ ਹਾਂ ਵਿਚ ਹਾਂ ਮਿਲਾਈ ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਗੁੱਸਾ ਹੋਰ ਵੀ ਭਡ਼ਕ ਗਿਆ।
ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਇੱਥੇ ਆਈ ਸੀ ਤਾਂ ਇਸ ਕਮਰੇ ’ਚ ਨਾ ਕੋਈ ਬੱਲਬ ਸੀ ਨਾ ਟਿਊਬ-ਰਾਡ, ਨਾ ਹੀ ਸਿਵਿੱਚ-ਬੋਰਡ। ਵਾਰਡਨ ਨੂੰ  ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ, ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਰੀਏ, ਜਿੰਨਾਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇਊਗੀ, ਓਨਾ ਹੀ ਤਾਂ ਖਰਚਾਂਗੇ।…ਸਭ ਕੁਝ ਮੈਨੂੰ ਖਰੀਦਣਾ ਪਿਆ, ਆਪਣੀ ਪਾਕਿਟਮਨੀ ’ਚੋਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਲਿਜਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ, ਪਰ ਜੇਕਰ ਇਹ ਸਵਿੱਚ-ਬੋਰਡ ਉਖਾਡ਼ ਕੇ ਤੇ ਲਾਈਟਾਂ ਭੰਨ ਕੇ ਨਹੀਂ ਜਾਵਾਂਗੀ ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਣੀ।
ਮਿਸ ਹੋਸਟਲ ਆਪਣੇ ਉੱਤੇ ਕਾਬੂ ਨਹੀਂ ਰੱਖ ਸਕੀ। ਉਹਨੇ ਇਕ ਪੱਥਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਬੱਲਬ ਉੱਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਲਾਇਆ, ਫਿਰ ਟਿਊਬ-ਰਾਡ ਨੂੰ ਤੋਡ਼ ਦਿੱਤਾ। ਰੋਸ਼ਨੀ ਚੂਰ-ਚੂਰ ਹੋਕੇ ਫਰਸ਼ ਉੱਤੇ ਬਿਖਰ ਗਈ।
                                              -0-


Thursday, November 11, 2010

ਹਿੰਦੀ/ਸਾਂਝਾ ਦਰਦ


ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਰਤਨਾਕਰ
ਅਸਮਾਨ ਵਿਚ ਬੱਦਲ ਛਾਏ ਸਨ। ਠੰਡੀ ਹਵਾ ਦੇ ਝੋਕੇ ਅੰਦਰ ਤੀਕ ਕੰਬਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਅਜਿਹੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਉਹ ਪੂਰੀ ਕਾਲੋਨੀ ਦੇ ਦੋ ਚੱਕਰ ਲਾ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਪਰੰਤੂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਘਰ ਤੋਂ ਉਹਨੂੰ ਮੰਜਾ ਠੀਕ ਕਰਨ ਦਾ ਬੁਲਾਵਾ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਹੌਂਸਲਾ ਕਰਕੇ ਇਕ-ਦੋ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਤਾਂ ਉਹਨੇ ਦਰਵਾਜਾ ਖਡ਼ਕਾ ਕੇ ਵੀ ਪੁੱਛ ਲਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਹਰ ਕਿਤੋਂ ਉੱਤਰ ਮਿਲਿਆ, ਨਹੀਂ ਭਰਾ, ਜਦੋਂ ਮੰਜਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤਾਂ ਠੀਕ ਕੀ ਕਰਵਾਵਾਂਗੇ।
ਪਾਸ਼ ਕਾਲੋਨੀਆਂ ਵਿਚ ਮੰਜੇ ਰੱਖਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਹੀ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ। ਮੱਧ ਵਰਗ ਵਾਲੇ ਇਕ-ਅੱਧ ਮੰਜਾ ਰੱਖ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਟੁੱਟੀ ਸਾਇਕਲ ਉੱਤੇ ਉਹ ਗਲੀਆਂ ਦਾ ਚੱਕਰ ਲਾਉਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਕਦੇ-ਕਦੇ ਕੰਮ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਨਾਲ ਉਹਦਾ ਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਪੇਟ ਨਹੀਂ ਭਰਦਾ।
ਉਹ ਗੰਦੇ ਨਾਲੇ ਦੇ ਪਾਰ ਵਾਲੀ ਬਸਤੀ ਵਿਚ ਆ ਗਿਆ। ਹੋਕਾ ਦੇ ਹੀ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹਨੂੰ ਇਕ ਝੌਂਪਡ਼ੀ ਦੇ ਬਾਹਰ ਹੀ ਜੰਗਾਲ ਲੱਗਾ ਲੋਹੇ ਦਾ ਇਕ ਮੰਜਾ ਦਿੱਸ ਗਿਆ। ਉਹਦੀਆਂ ਵਾਛਾਂ ਖਿਡ਼ ਗਈਆਂ। ਜਿਸਦਾ ਮੰਜਾ ਹੈ, ਉਹ ਸ਼ਾਇਦ ਠੀਕ ਕਰਵਾ ਹੀ ਲਵੇ। ਇਹ ਸੋਚਕੇ ਉਹ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਝੌਂਪਡ਼ੀ ਵਿਚ ਝਾਕ ਕੇ ਦੇਖਿਆ, ਅੰਦਰ ਕੋਈ ਸੌਂ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਹਨੇ ਆਵਾਜ਼ ਦਿੱਤੀ, ਕਿਉਂ ਭਰਾ, ਮੰਜਾ ਠੀਕ ਕਰਵਾਉਣੈ?
ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣਕੇ ਉਹ ਆਦਮੀ ਹਡ਼ਬਡ਼ਾ ਕੇ ਉੱਠ ਬੈਠਾ ਤੇ ਬੋਲਿਆ, ਠੀਕ ਤਾਂ ਕਰਵਾਉਣੈ, ਕਿੰਨੇਂ ਪੈਸੇ ਲਏਂਗਾ?
ਉਹਨੇ ਮੰਜੇ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਦੇਖ ਕੇ ਦੱਸਿਆ, ਚਾਲੀ ਰੁਪਏ ਲੱਗਣਗੇ।
ਉਸ ਆਦਮੀ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਉੱਤਰ ਗਿਆ, ਨਹੀਂ ਭਰਾ, ਏਨੇ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਰਹਿਣ ਦੇ।
ਕੁਝ ਘੱਟ ਕਰ ਦੂੰਗਾ, ਠੀਕ ਤਾਂ ਕਰਵਾ ਲੈ।ਉਹ ਬੋਲਿਆ।
ਪੈਸੇ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਨਵਾਂ ਮੰਜਾ ਈ ਨਾ ਲੈ ਲੈਂਦਾ। ਸਰਦੀ ’ਚ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਸੌਣ ਨਾਲ ਠੰਡ ਲਗਦੀ ਐ। ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਕਰਨ ਗਿਆ ਸੀ। ਉੱਥੇ ਇਹ ਮੰਜਾ ਦੇਖ ਕੇ ਮਾਲਕ ਤੋਂ ਮੰਗ ਲਿਆਇਆ। ਕਈ ਦਿਨ ਹੋਗੇ। ਏਨੇ ਪੈਸੇ ਈ ਨਹੀਂ ਹਨ ਕਿ ਠੀਕ ਕਰਵਾ ਲੈਂਦਾ। ਸਿਲ੍ਹਾਬੇ ਫਰਸ਼ ਤੇ ਸੌਣ ਨਾਲ ਠੰਡ ਹੱਡੀਆਂ ’ਚ ਵਡ਼ ਜਾਂਦੀ ਐ। ਅਜੇ ਰਹਿਣ ਦੇ ਭਰਾ, ਫੇਰ ਕਦੇ ਠੀਕ ਕਰਵਾ ਲੂੰਗਾ।ਕਹਿਕੇ ਉਹ ਕੰਬਲ ਮੂੰਹ ਉੱਪਰ ਢਕ ਕੇ ਲੇਟ ਗਿਆ।
ਉਹ ਉੱਥੇ ਹੀ ਬੈਠਾ ਰਿਹਾ। ਥੋਡ਼ੀ ਦੇਰ ਬਾਦ ਉਸ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਜ਼ੋਰ ਦੀ ਖੰਘ ਛਿਡ਼ੀ। ਉਹ ਉੱਠ ਕੇ ਬੈਠ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਉਹਨੂੰ ਉੱਥੇ ਬੈਠਾ ਦੇਖਿਆ ਤਾਂ ਬੋਲਿਆ, ਕਿਉਂ ਬੈਠਾ ਐਂ ਭਰਾ? ਮੈਂ ਤਾਂ ਮੰਜਾ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਕਰਵਾ ਸਕਣਾ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਸਰਦੀ ਇਉਂ ਈ ਬੀਤ ਜੂਗੀ। ਨਾਲੇ ਇਹ ਕਿਹਡ਼ਾ ਨਵੀਂ ਗੱਲ ਐ! ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਇਉਂਈ ਲੰਘ ਗੀ, ਬਾਕੀ ਦੀ ਵੀ ਲੰਘ ਜੂ। ਉਹ ਖੰਘਦਾ ਹੋਇਆ ਫਿਰ ਲੇਟ ਗਿਆ।
ਉਹਨੇ ਮੰਜਾ ਖੋਲ੍ਹਿਆ। ਕਪਡ਼ੇ ਨਾਲ ਸਾਫ ਕੀਤਾ। ਜਿੱਥੋਂ-ਜਿੱਥੋਂ ਨਵਾਰ ਟੁੱਟੀ ਸੀ, ਠੀਕ ਕੀਤੀ। ਜਿੱਥੇ ਨਵੀਂ ਦੀ ਲੋਡ਼ ਸੀ, ਨਵੀਂ ਪਾ ਦਿੱਤੀ।
ਮੰਜਾ ਠੀਕ ਕਰਕੇ ਉਹਨੇ ਅੰਦਰ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਭੁੱਖ ਦੇ ਮਾਰੇ ਉਹਦੇ ਪੇਟ ਵਿਚ ਕੁਲਬੁਲਾਹਟ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ, ਪਰ ਚਿਹਰੇ ਉੱਤੇ ਡੂੰਘਾ ਸੰਤੋਸ਼ ਸੀ।
ਉਹ ਮੰਜੇ ਠੀਕ ਕਰਵਾ ਲਓ! ਦਾ ਹੋਕਾ ਦਿੰਦਾ ਅੱਗੇ ਵਧ ਗਿਆ।
                                                -0-