Tuesday, February 26, 2013

ਹਿੰਦੀ / ਏਲਬੋ



 ਬਲਰਾਮ ਅਗਰਵਾਲ
ਬੱਚੀ ਚੀਜਾਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝਣ ਜਿੰਨੀ ਵੱਡੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਸੀ। ਬੋਲੀ ਵਿਚ ਵੀ ਤੁਤਲਾਹਟ ਸੀ। ਪਰੰਤੂ ਭਾਬੀ ਨੇ ਹੁਣ ਤੋਂ ਹੀ ਉਸ ਉੱਤੇ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਉਹ ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਦੱਸ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਨਾ ਤਾਂ ਉਹ ਇਕ ਸਧਾਰਨ ਮਾਂ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਰੇਖਾ ਇਕ ਸਧਾਰਨ ਬੱਚੀ। ਆਪਣੇ ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਉੱਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿੰਨੇ ਦਿਨਾਂ ਤਕ, ਕਿੰਨੇ ਘੰਟੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਉਸ ਮਾਸੂਮ ਨੂੰ ਤਪਾਇਆ, ਪਤਾ ਨਹੀਂ। ਆਖ਼ਰ ਇਕ ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਇਸ ‘ਉਤਪਾਦ’ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਘਰ ਆਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਸਾਹਮਣੇ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਸਾਰੇ ਬਾਡੀ ਪਾਰਟਸ ਯਾਦ ਹਨ ਸਾਡੀ ਰੇਖਾ ਨੂੰ।ਉਹ ਸੌਰਭ ਨੂੰ ਬੋਲੀ।
ਅੱਛਾ!
ਹੁਣੇ ਦੇਖ ਲਓ…ਕਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਭਾਬੀ ਨੇ ਬੱਚੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, ਰੇਖਾ, ਅੰਕਲ ਨੂੰ ਹੈੱਡ ਦੱਸੋ ਬੇਟੇ।
ਰੇਖਾ ਨੇ ਮਾਸੂਮੀਅਤ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਮੰਮੀ ਵੱਲ ਦੇਖਿਆ।
ਹੈੱਡ ਕਿੱਧਰ ਐ?ਭਾਬੀ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਪੁੱਛਿਆ।
ਰੇਖਾ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਨਿੱਕੀਆਂ ਨਿੱਕੀਆਂ ਦੋਨੋਂ ਹਥੇਲੀਆਂ ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਟਿਕਾ ਦਿੱਤੀਆਂ।
ਹੇਅਰ?
ਕੁੜੀ ਨੇ ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਮੁੱਠੀ ਵਿਚ ਭਰ ਲਿਆ ਤੇ ਖਿਲਖਿਲਾ ਕੇ ਤਾੜੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ।
ਨੋਜ ਦੱਸੋ ਬੇਟੇ, ਨੋਜ?
ਬੱਚੀ ਨੇ ਨੱਕ ਉੱਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਉਂਗਲਾਂ ਟਿਕਾ ਦਿੱਤੀਆਂ।
ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਪੁੱਛੋ ਨਾ ਵੀਰ ਜੀ। ਭਾਬੀ ਨੇ ਸੌਰਭ ਨੂੰ ਕਿਹਾ।
ਤੁਸੀਂ ਹੀ ਪੁੱਛਦੇ ਰਹੋ। ਸੌਰਭ ਨੇ ਮੁਸਕਰਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ, ਮੇਰੇ ਪੁੱਛਣ ਤੇ ਇਹ ਦੱਸ ਨਹੀਂ ਸਕੇਗੀ।
ਅਜਿਹਾ ਕਹਿਕੇ ਤੁਸੀਂ ਰੇਖਾ ਦੀ ਏਬਿਲਿਟੀ ਤੇ ਸ਼ੱਕ ਕਰ ਰਹੇ ਓ ਜਾਂ ਸਾਡੀ?ਉਹਦੀ ਗੱਲ ਉੱਤੇ ਭਾਬੀ ਨੇ ਘਮੰਡ ਨਾਲ ਸਵਾਲ ਕੀਤਾ।
ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਇਸ ਸਵਾਲ ਉੱਤੇ ਸੌਰਭ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਮੁਸਕਰਾਉਂਦਾ ਹੋਇਆ ਆਪਣੀ ਜਗ੍ਹਾ ਤੋਂ ਉੱਠ ਕੇ ਰੇਖਾ ਕੋਲ ਆਇਆ ਤੇ ਬੋਲਿਆ, ਕੂਹਣੀ ਦੱਸੋ ਬੇਟਾ, ਕੂਹਣੀ ਕਿੱਥੇ ਐ?
ਸੌਰਭ ਦਾ ਸਵਾਲ ਸੁਣ ਕੇ ਬੱਚੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਵੱਲ ਦੇਖਿਆ,  ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਸ਼ਬਦ ਉਸਦੀ ਮੈਮਰੀ ਵਿਚ ਟ੍ਰੇਸ ਹੋ ਹੀ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਕੀ ਵੀਰ ਜੀ…ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਬੱਸ…।ਬੱਚੀ ਦੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਕੇ ਭਾਬੀ ਨੇ ਸੌਰਭ ਨੂੰ ਝਿੜਕਿਆ, ਹਿੰਦੀ ’ਚ ਕਿਉਂ ਪੁੱਛ ਰਹੇ ਹੋ?ਇਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੋਈ ਉਹ ਰੇਖਾ ਵੱਲ ਝੁਕੀ ਤੇ ਕਿਹਾ, ਅੰਕਲ ਏਲਬੋ ਪੁੱਛ ਰਹੇ ਹਨ ਬੇਟੇ, ਏਲਬੋ।
ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹਾਲ ਬੱਚੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕੂਹਣੀ ਨੂੰ ਖੁਰਕਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਤੇ ਭਾਬੀ ਤੁਰੰਤ ਹੀ ਖੁਸ਼ੀ ਭਰੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਚੀਕੀ, ਯੈਸ, ਦੈਟਸ ਇਟ ਮਾਈ ਗੁੱਡ ਗਰਲ!
                                      -0-

Tuesday, February 19, 2013

ਹਿੰਦੀ /ਖੁਸ਼ਬੂ



ਰਾਮੇਸ਼ਵਰ ਕਾਂਬੋਜ ‘ਹਿਮਾਂਸ਼ੂ’

ਦੋਹਾਂ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਵਿਚ ਉਹਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਖੁਸ਼ਨੁਮਾ ਸਾਲ ਚੁਪਚਾਪ ਬੀਤ ਗਏ। ਤੀਹ ਸਾਲ ਦੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਸ਼ਾਹੀਨ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ। ਨੌਕਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਦੋਨੋਂ ਭਰਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਜਾ ਵੱਸੇ। ਹੁਣ ਘਰ ਵਿਚ ਬੁੱਢੀ ਮਾਂ ਹੈ ਤੇ ਜਵਾਨੀ ਦੇ ਪੜਾਅ ਨੂੰ ਪਿਛੇ ਛੱਡਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਉਹ।
ਉਹਦੇ ਸੁੰਦਰ ਚਿਹਰੇ ਉੱਤੇ ਸਿਲਵਟਾਂ ਪੈਣ ਲੱਗੀਆਂ ਹਨ। ਕੰਨਪਟੀ ਕੋਲ ਕੁਝ ਚਿੱਟੇ ਵਾਲ ਵੀ ਝਲਕਣ ਲੱਗੇ ਹਨ। ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਵਿਚ ਚਿਹਰਾ ਦੇਖਕੇ ਸ਼ਾਹੀਨ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਇਕ ਹੂਕ ਜਿਹੀ ਉੱਠੀ ‘ਕਿੰਨੀ ਖਾਲੀ ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ ਮੇਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ!  ਬੀਹੜ ’ਚ ਗੁਆਚ ਗਏ ਮਿਠਾਸ ਭਰੇ ਸੁਫਨੇ।’
ਭਰਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਚਿੱਠੀਆਂ ਕਦੇ ਕਦਾਈਂ ਹੀ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਦੋਨੋਂ ਆਪਣੇ ਟੱਬਰ ਵਿਚ ਹੀ ਰੁੱਝੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਦਾਸੀ ਕਾਰਨ ਉਹ ਪੱਤਰ-ਵਿਹਾਰ ਬੰਦ ਕਰ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਸੋਚਦੇ ਸੋਚਦੇ ਉਹਦਾ ਮਨ ਭਰ ਆਇਆ। ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹੰਝੂ ਵਹਿ ਤੁਰੇ। ਉਹਦਾ ਸਕੂਲ ਜਾਣ ਦਾ ਮਨ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪਰ ਘਰ ਰਹਿਕੇ ਮਾਂ ਦੀ ਹਾਇ-ਤੌਬਾ ਕਿੱਥੋਂ ਤਕ ਸੁਣੇ?
ਉਸਨੇ ਅੱਖਾਂ ਪੂੰਝੀਆਂ ਤੇ ਰਿਕਸ਼ਾ ਤੋਂ ਉਤਰ ਕੇ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਧੱਕਦੇ ਹੋਏ ਗੇਟ ਵੱਲ ਕਦਮ ਵਧਾਏ। ਪਹਿਲੀ ਘੰਟੀ ਵੱਜ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਤਦੇ ‘ਭੈਣਜੀ-ਭੈਣਜੀ’ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਉਹਦਾ ਧਿਆਨ ਭੰਗ ਹੋਇਆ।
ਭੈਣ ਜੀ, ਇਹ ਫੁੱਲ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਲਿਆਈਂ ਆਂ।ਦੂਜੀ ਜਮਾਤ ਦੀ ਇਕ ਕੁੜੀ ਹੱਥ ਵਿਚ ਗੁਲਾਬ ਦਾ ਫੁੱਲ ਲਈ ਉਹਦੇ ਵੱਲ ਵਧੀ।
ਸ਼ਾਹੀਨ ਦੀ ਨਿਗ੍ਹਾ ਉਹਦੇ ਚਿਹਰੇ ਵੱਲ ਗਈ। ਉਹ ਮੰਦ-ਮੰਦ ਮੁਸਕਰਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਕੁੜੀ ਨੇ ਗੁਲਾਬ ਦਾ ਫੁੱਲ ਉਸ ਵੱਲ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ। ਸ਼ਾਹੀਨ ਨੇ ਫੁੱਲ ਲੈ ਕੇ ਕੁੜੀ ਦੇ ਗੱਲ੍ਹ ਥਪਥਪਾ ਦਿੱਤੇ।
ਗੁਲਾਬ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਉਹਦੇ ਨੱਕ ਰਾਹੀਂ ਅੰਦਰ ਸਮਾਉਂਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਹ ਹੁਣ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹਲਕਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਹਨੇ ਰਜਿਸਟਰ ਚੁੱਕਿਆ ਤੇ ਗੁਣਗੁਣਾਉਂਦੀ ਹੋਈ ਹਾਜ਼ਰੀ ਲਾਉਣ ਲਈ ਕਲਾਸ ਵੱਲ ਤੁਰ ਪਈ।
                                       -0-

Tuesday, February 12, 2013

ਹਿੰਦੀ/ ਘਰ



ਸੁਮਤਿ ਦੇਸ਼ਪਾਂਡੇ

ਉਮਾ ਦਾ ਅਨਸ਼ਾਸਨਪ੍ਰੇਮੀ ਸੁਭਾ ਵਿਪਿਨ ਨੂੰ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਬਹੁਤ ਦੁਖੀ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਸੀ। ਉਂਜ ਤਾਂ ਉਮਾ ਨੇ ਘਰ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਅਪਟੂਡੇਟ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। ਘਰ ਦੀ ਹਰ ਚੀਜ ਆਪਣੀ ਜਗ੍ਹਾ ਉੱਤੇ ਮੌਜ਼ੂਦ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਬਿਜਲੀ ਗੁੱਲ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਹਨੇਰੇ ਵਿਚ ਵੀ ਜੋ ਚੀਜ ਚਾਹੋ, ਨੀਅਤ ਸਥਾਨ ਤੇ ਹੱਥ ਮਾਰਿਆਂ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਵਸਤਾਂ ਦਾ ਸੁਆਲ ਸੀ, ਵਿਪਿਨ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪਰੰਤੂ ਛੋਟੇ ਰਾਜੂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਖਤੀ ਅਤੇ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਉਹਨੂੰ ਬਹੁਤ ਖਟਕਦਾ ਸੀ। ਬੱਚਾ ਆਖਰ ਬੱਚਾ ਹੈ। ਉਹ ਕੋਈ ਨਿਰਜੀਵ ਵਸਤੂ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਸਜਾਕੇ ਰੱਖ ਦਿਉ। ਉਹ ਉਮਾ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ, ਪਰੰਤੂ ਉਮਾ ਬਾਹਰਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਤਾਰੀਫ ਸੁਣਨ ਦੀ ਆਦੀ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ‘ਉਮਾ, ਆਪਣਾ ਘਰ ਤੂੰ ਕਿਵੇਂ ਵਧੀਆ ਤੇ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰਾ ਰੱਖ ਲੈਨੀਂ ਐਂ? ਤੇਰੇ ਘਰ ਤਾਂ ਬੱਚਾ ਵੀ ਐ, ਫਿਰ ਵੀ ਘਰ ਇਕਦਮ ਸਾਫ, ਚਕਾਚਕ, ਸਜਿਆ ਹੋਇਆ।’ ਸੁਣਕੇ ਉਮਾ ਦਾ ਸੀਨਾ  ਮਾਨ ਨਾਲ ਚੌੜਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ।
ਅੱਜ ਰਾਜੂ ਸਕੂਲੋਂ ਆਇਆ ਤਾਂ ਉਹ ਸਹਿਮਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਲੰਚ ਬੌਕਸ ਗੁਆਚ ਗਿਆ ਸੀ। ਮਾਂ ਦੀ ਡਾਂਟ ਘਰ ਵਿਚ ਵੜਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਉਸਦੇ ਕੰਨਾਂ ਵਿਚ ਗੂੰਜ ਰਹੀ ਸੀ।
ਵਿਪਿਨ ਨੇ ਘਰ ਆਉਂਦੇ ਹੀ ਰਾਜੂ ਨੂੰ ਪਲੰਘ ਉੱਤੇ ਸੁਬਕ-ਸੁਬਕ ਕੇ ਰੋਂਦਿਆਂ ਦੇਖਿਆ। ਰਾਜੂ ਦੀ ਗੱਲ੍ਹ ਉੱਤੇ ਉਂਗਲਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਖ ਕੇ ਉਸਦਾ ਸੰਜਮ ਜਵਾਬ ਦੇ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਘਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਰਾਜੂ ਨੂੰ ਬਜ਼ਾਰ ਲੈ ਗਿਆ, ਘੁਮਾਇਆ, ਖੁਆਇਆ-ਪਿਆਇਆ ਤੇ ਮੁੜਦੇ ਸਮੇਂ ਦੋ ਲੰਚ ਬੌਕਸ ਲੈ ਆਇਆ।
ਉਮਾ ਕੁਝ ਬੋਲਦੀ, ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ, ਉਮਾ, ਨਿੱਕੀਆਂ-ਨਿੱਕੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਲਈ ਬੱਚੇ ਤੋਂ ਉਸਦਾ ਬਚਪਣ ਨਾ ਖੋਹ, ਘਰ ਨੂੰ ਘਰ ਰਹਿਣ ਦੇ। ਤੇਰਾ ਘਰ ਨੂੰ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ, ਮੈਨੂੰ ਯਤੀਮਖਾਨੇ ’ਚ ਬਿਤਾਏ ਆਪਣੇ ਬਚਪਣ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਯਤੀਮਖਾਨੇ ’ਚ ਨਹੀਂ ਘਰ ’ਚ ਪਾਲਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ।
                                   -0-

Tuesday, February 5, 2013

ਹਿੰਦੀ/ ਸੱਚਾ ਇਤਿਹਾਸ



ਡਾ. ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਭਾਟੀਆ ‘ਅਰਾਜ’

ਕੌਣ ਜਾਣੂਗਾ ਕਿ ਸੱਚੀ ਕਹਾਣੀ ਰਜੂਆ ਦੇ ਬਹਾਦਰ ਪੁੱਤਰ ਮੋਹਨੇ ਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਵੱਛੇ ਦੇ ਮਗਰ ਭਿਆਨਕ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਕ ਲੱਕੜਬੱਘੇ ਨੂੰ ਵੱਛੇ ਉੱਤੇ ਕੁੱਦਦਾ ਵੇਖ ਉਹ ‘ਬੇਵਕੂਫੀ’ ਕਰ ਬੈਠਾ। ਉਹਨੇ ਆਪਣੀ ਦਾਤਰੀ ਨੂੰ ਤੋਪ-ਤਲਵਾਰ ਸਮਝ ਕੇ ਚਲਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਲੱਕੜਬੱਘੇ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ, ਅੰਤੜੀਆਂ ਤੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਪ੍ਰਾਣ ਤਕ ਕੱਢ ਲਏ। ਉਦੋਂ ਤਕ ਨੰਬਰਦਾਰ ਕਈ ‘ਸੂਰਮਿਆਂ’ ਨਾਲ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਉਹਨੇ ਮੋਹਨੇ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ‘ਬੇਵਕੂਫੀ’ ਲਈ ਡਾਂਟ-ਡਪਟ ਸੁਣਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਦ ਵਗਦੇ ਖੂਨ ਦੀ ਕੀਮਤ ਇਕ ਅਠਿਆਨੀ ਦੇ ਕੇ ਉੱਥੋਂ ਭਜਾ ਦਿੱਤਾ।
ਹੁਣ ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿਚ ਛਪੀ ਮਰੇ ਲੱਕੜਬੱਘੇ ਨਾਲ ਨੰਬਰਦਾਰ ਦੀ ਫੋਟੋ ਤੇ ਉਸ ਜਾਨਵਰ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਵਿਚ ਨੰਬਰਦਾਰ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦਾ ਛਪਿਆ ਵੇਰਵਾ ਹੀ ਸੱਚਾ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ।
                                     -0-