ਹਿੰਦੀ/ ਖੇਡ

ਪੰਪੋਸ਼ ਕੁਮਾਰ

 

ਚੁਲਬੁਲੀ ਨੂੰ ਖੇਡਣ ਜਾਣ ਦੀ ਕਾਹਲ ਸੀ। ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਛੇਤੀ ਘਰ ਜਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿਚ ਸੀ। ਆਖਰੀ ਪੀਰੀਅਡ ਦੇ ਆਖਰੀ ਪਲ ਸਨ। ਉਹ ਘਾਤ ਲਾਈ ਬੈਠੀ ਸੀ ਕਿ ਕਦੋਂ ਸੁਣਾਈ ਦੇਵੇ ਛੁੱਟੀ ਦੀ ਘੰਟੀ ਦੀ ਮਧੁਰ ਅਵਾਜ਼, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਹਦੀ ਮਾਂ ਲਈ ਮੰਦਰ ਦਾ ਘੰਟਾ। ਤਦੇ ਉਸਦੇ ਸੁਫਨਿਆਂ ਉੱਤੇ ਬਿਜਲੀ ਡਿੱਗ ਪਈ। ਵੱਡੀ ਮੈਡਮ ਆਈ ਤੇ ਬੋਲੀ, “ਕੱਲ ਬੱਚੇ ਮੰਤਰੀ ਜੀ ਦੇ ਸੁਆਗਤ ਲਈ ਜਾਣਗੇ।”

“ਉੱਥੇ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ?” ਚੁਲਬੁਲੀ ਨੇ ਝੱਟ ਪੁੱਛਿਆ। ਉਹਨੇ ਮਨ ਵਿਚ ਸੋਚਿਆ–ਕੀ ਪਤਾ ਕੱਲ ਕਿੰਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖੇਡਣ ਨੂੰ ਮਿਲੇ।

ਉੱਤਰ ਮਿਲਿਆ, “ਮੰਤਰੀ ਜੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਭ ਨੂੰ ਪੁੱਛਣਗੇ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਸੁਪਰ ਪਾਵਰ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਉਗੇ? ਫਿਰ ਕਹਿਣਗੇ ਕਿ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੋ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਦੁੱਖ-ਤਕਲੀਫਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਾਉਣ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਲੈਂਦੇ ਹੋ। ਤੁਸੀਂ ਸਿਰਜਕ ਬਣੋਗੇ। ਤੁਸੀਂ ਬੱਚੇ ਹੀ ਸਾਡੀ ਆਸ਼ਾ ਹੋ।”

ਚੁਲਬੁਲੀ ਸੋਚ ਵਿਚ ਪੈ ਗਈ– ਕੀ ਸਿਰਫ ਬੱਚੇ ਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਰੀ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਹਨ? ਜ਼ਰੂਰ ਇਹ ਵੱਡੇ ਆਦਮੀ ਸਾਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਫਸਾ ਕੇ ਆਪ ਖੂਬ ਖੇਡਣਗੇ। ਉਹ ਫਿਰ ਪੁੱਛ ਬੈਠੀ, “ਕੀ ਇਹ ਮੰਤਰੀ ਜੀ ਖੇਡਣ ਨੂੰ ਤਰਸ ਰਹੇ ਹਨ ਜਾਂ ਫਿਰ ਬਚਪਣ ਤੋਂ ਹੁਣ ਤਕ…?”

ਵੱਡੀ ਮੈਡਮ ਦੀਆਂ ਘੂਰਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੇਖ ਕੇ ਘਬਰਾ ਗਈ ਚੁਲਬੁਲੀ–ਤਾਂ ਕੀ ਵੱਡੀ ਮੈਡਮ ਵੀ ਉਵੇਂ ਹੀ…?

                                        -0-

ਹਿੰਦੀ/ ਪਿਆਸ

ਕਮਲੇਸ਼ ਭੱਟ ਕਮਲ

ਇਕ ਉੱਚ ਮੱਧ-ਵਰਗੀ ਜੋੜਾ ਆਪਣੇ ਦੋ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਟ੍ਰੇਨ ਵਿਚ ਸਫਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਪੰਜ ਤੇ ਸੱਤ ਸਾਲ ਦੇ ਦੋ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਬਾਰਾਂ-ਤੇਰ੍ਹਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਇਕ ਨੌਕਰਾਨੀ ਗੁੱਡੀ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਸੀ।

ਮਈ ਦੇ ਆਖਰੀ ਹਫਤੇ ਦੀ ਗਰਮੀ ਤੇ ਲੂ ਕਾਰਨ ਪਿਆਸੇ ਬੱਚੇ ‘ਪਾਣੀ-ਪਾਣੀ’ ਦੀ ਰੱਟ ਲਾਉਣ ਲੱਗੇ। ਆਦਮੀ ਨੇ ਥਰਮਸ ਚੁੱਕੀ ਤਾਂ ਉਸ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਖਤਮ ਸੀ। ਤਦੇ ਉਧਰੋਂ ‘ਠੰਡਾ’ ਵੇਚਣ ਵਾਲਾ ਲੰਘਿਆ। ਆਦਮੀ ਨੇ ‘ਲਿਮਕਾ’ ਦੀਆਂ ਦੋ ਬੋਤਲਾਂ ਲੈ ਕੇ ਦੋਨਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਬੱਚੇ ਖੁਸ਼ੀ-ਖੁਸ਼ੀ ਲਿਮਕਾ ਪੀਣ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਗੁੱਡੀ ਦਾ ਵੀ ਖਿਆਲ ਆਇਆ, “ਕਿਉਂ ਗੁੱਡੀ, ਤੂੰ ਵੀ ਪੀਵੇਂਗੀ?”

ਪਿਆਸੀ ਗੁੱਡੀ ਕੋਈ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦੀ, ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਔਰਤ ਬੋਲ ਪਈ, “ਗੁੱਡੀ ਨੂੰ ਇਹ ਸਭ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ।”

ਠੰਡੇ ਵਾਲਾ ਅੱਗੇ ਵੱਧ ਗਿਆ ਤੇ ਗੁੱਡੀ ਲਲਚਾਈਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਖਦੀ ਰਹਿ ਗਈ।

ਔਰਤ ਹੁਣ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿਸ਼ਚਿੰਤ ਹੋ ਕੇ ਬੈਠ ਗਈ। ਤਦ ਤਕ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਬੋਤਲਾਂ ਤਿੰਨ-ਚੌਥਾਈ ਖਾਲੀ ਕਰ ਲਈਆਂ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਬੋਤਲਾਂ ਚੁੱਪਚਾਪ ਗੁੱਡੀ ਨੂੰ ਫੜਾ ਦਿੱਤੀਆਂ।

ਪਿਆਸੀ ਗੁੱਡੀ ਆਪਣੀ ਮਾਲਕਣ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚ ਕੇ ਛੇਤੀ-ਛੇਤੀ ਬਾਕੀ ਬਚਿਆ ‘ਠੰਡਾ’ ਪੀਣ ਲੱਗੀ। ਔਰਤ ਆਪਣੇ ਦੋਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਨਾਲ ਘੂਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਬੱਚੇ ਜਾਣਬੁਝ ਕੇ ਮਾਂ ਵੱਲੋਂ ਬੇਖਬਰ ਹੋ ਗੁੱਡੀ ਨਾਲ ਚੁਹਲ ਕਰਨ ਲੱਗ ਗਏ ਸਨ।

                                        -0-

ਹਿੰਦੀ/ ਪੀਣ ਦਾ ਪਾਣੀ

ਡਾ. ਸੀਮਾ ਸ਼ਰਮਾ

“ਮੇਮਸਾਬ! ਗੱਡੀ ਧੋ ਤੀ ਐ, ਹੁਣ ਮੈਨੂੰ ਜਾਣ ਦਿਉ। ਘਰ ’ਚ ਇਕ ਬੂੰਦ ਪਾਣੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਐ। ਬਹੁਤ ਦੂਰੋਂ ਪੀਣ ਦਾ ਪਾਣੀ ਲਿਆਉਣਾ ਪੈਣੈ।”

“ਤੂੰ ਨਿੱਤ ਈ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਬਹਾਨਾ ਸੋਚ ਕੇ ਆਉਨੈਂ। ਅਜੇ ਤਾਂ ਛੱਤ ਧੋਣੀ ਐ, ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਪਾਰਟੀ ਐ।”

ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਬੁੜਬੁੜਾਉਂਦਾ ਪਾਈਪ ਲੈ ਕੇ ਛੱਤ ਉੱਪਰ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਜਾਂਦਾ ਸੋਚ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਪਾਣੀ ਬਿਨਾ ਤਾਂ ਬਿਮਲਾ ਦਾਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਉਬਾਲ ਸਕੂਗੀ, ਉਹ ਤੇ ਬੱਚੇ ਕੀ ਖਾਣਗੇ!

ਛੱਤ ਸਾਫ ਕਰਕੇ ਉਹ ਹੇਠਾਂ ਆ ਹੀ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਮੇਮ ਸਾਹਬ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਗਈ। ਛੱਤ ਦੀ ਸਫਾਈ ਦੇਖ ਕੇ ਉਹ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਗਈ। ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਹੌਲੇ ਜਿਹੇ ਪੁੱਛਿਆ, “ਮੇਮਸਾਬ! ਆਪਣੇ ਪੀਣ ਦਾ ਪਾਣੀ ਇੱਥੋਂ ਈ ਭਰ ਕੇ ਲੈ ਜਾਂ, ਉੱਥੇ ਨਲਕਾ ਬੜੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦਿੰਦੈ।”

“ਤੁਹਾਡੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇਹੀ ਆਦਤ ਖਰਾਬ ਐ, ਉਂਗਲ ਫੜ ਕੇ ਪਹੁੰਚਾ ਫੜਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਓ। ਸੁਣ, ਘਰ ਜਾ ਕੇ ਪਾਣੀ ਭਰ ਆ। ਛੇਤੀ ਆ ਜੀਂ, ਸ਼ਾਮ ਲਈ ਬਜ਼ਾਰੋਂ ਸਮਾਨ ਵੀ ਲਿਆਉਣੈ।”

ਦੋ ਬਾਲਟੀਆਂ ਪਾਣੀ ਲਈ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਦੋ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਜਾਣਾ ਪਵੇਗਾ।

ਮੇਮਸਾਹਬ ਨੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪਾਈਪ ਲਾਨ ਵਿਚ ਲਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।

                                      -0-

ਹਿੰਦੀ / ਇਲਜ਼ਾਮ

ਨੀਲਮ ਕੁਲਸ੍ਰੇਸ਼ਠ

ਬੋਨੀ ਦੀ ਅਧਿਆਪਕਾ ਦੀ ਸਕੂਲੋਂ ਆਈ ਸਲਿਪ ਦੇਖਕੇ ਉਹਦੇ ਤਨ-ਬਦਨ ਵਿੱਚ ਅੱਗ ਲੱਗ ਗਈ। ਉਹ ਹਿਸਟੀਰੀਆ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ ਵਾਂਗ ਚੀਕੀ, “ਬੋਨੀ…!”

ਬੋਨੀ ਬਾਲਕਨੀ ਦੇ ਫਰਸ਼ ਉੱਤੇ ਆਪਣੀ ਮਿੰਨੀ ਕਾਰ ਚਲਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਹ ਕਾਰ ਦੇ ਪਹੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕ ਹੱਥ ਨਾਲ ਘੁੰਮਾਉਂਦਾ ਹੋਇਆ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਖੜਾ ਹੋਇਆ। ਮਾਸੂਮ ਸੂਰਤ ਨੂੰ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਮੰਮੀ  ਕਿਉਂ ਚੀਕ ਰਹੀ ਹੈ।

“ਇਹ ਕੀ ਐ?”

ਮੰਮੀ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿਚ ਫੜੇ ਕਾਗਜ਼ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਉਹ ਭੋਲੇਪਣ ਨਾਲ ਬੋਲਿਆ, “ਮੈਡਮ ਦਾ ਲੈਟਰ, ਮੈਂ ਹੀ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।”

“ਇਸ ’ਚ ਤੇਰੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਐ।” ਕਦੇ ਨਾ ਮਾਰਨ ਵਾਲਾ ਹੱਥ ਅਚਾਨਕ ਬੋਨੀ ਦੀ ਗੱਲ੍ਹ ਉੱਤੇ ਥੱਪੜ ਮਾਰ ਬੈਠਾ। ਉਸ ਥੱਪੜ ਨੂੰ ਤਾਂ ਬੋਨੀ ਇਕ ਨਾਸਮਝ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਜ਼ਮ ਕਰ ਗਿਆ, ਪਰ ਉਹਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਪੀੜ ਨਾਲ ਬਿਲਬਿਲਾ ਕੇ ਭਿੱਜ ਗਈਆਂ।

 “ਤੂੰ ਕਲਾਸ ’ਚ ਨੀਰਵ ਦੇ ਕੋਲ ਬੈਠਦਾ ਹੈਂ? ਤੂੰ ਉਸ ਕੋਲ ਕੋਈ ਖਿਡੌਣਾ ਦੇਖਿਆ ਸੀ?”

“ਹਾਂ।” ਮਾਸੂਮ ਬੋਨੀ ਥੱਪੜ ਦੀ ਮਾਰ ਨੂੰ ਛਿਣ ਭਰ ਲਈ ਭੁੱਲ ਕੇ ਖਿੜ ਗਿਆ। ਉਹਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਚਮਕ ਆ ਗਈ, “ਹਾਂ ਮੰਮੀ! ਏਨਾ ਵੱਡਾ ਰੋਬੋਟ ਸੀ। ਉਹਦਾ ਬਟਨ ਦੱਬਦੇ ਈ ਉਹਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ’ਚੋਂ ਰੈੱਡ ਲਾਈਟ ਨਿਕਲਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਖਟ-ਖਟ ਚੱਲਣ ਲਗਦਾ ਸੀ।” ਬੋਨੀ ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਨ ਕੇ ਠੁਮਕ-ਠੁਮਕ ਚੱਲਣ ਲੱਗਾ।

“ਤੈਨੂੰ ਉਹ ਬਹੁਤ ਚੰਗਾ ਲੱਗਾ?” ਉਹਨੇ ਦੰਦ ਕਰੀਚਦੇ ਹੋਏ ਪੁੱਛਿਆ।

“ਹਾਂ, ਬਹੁਤ ਚੰਗਾ ਲੱਗਾ,” ਬੋਨੀ ਨੇ ਹੱਥ ਫੈਲਾ ਕੇ ਦੱਸਿਆ, “ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਦਿਵਾ ਦਿਓ ਉਹੋ ਜਿਹਾ ਰੋਬੋਟ।” ਰੋਬੋਟ ਲਈ ਉਹਦੇ ਚਿਹਰੇ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਲਾਲਚ ਤੇ ਆਕਰਸ਼ਨ ਆ ਗਿਆ।

“ਹੁਣੇ ਦਿਵਾਉਨੀਂ ਐਂ ਤੈਨੂੰ ਰੋਬੋਟ!” ਕਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਉਹਦਾ ਗੁੱਸਾ ਫੁੱਟ ਪਿਆ, “ਲੈ ਰੋਬੋਟ, ਲੈ ਰੋਬੋਟ!” ਉਹਦੇ ਹੱਥ ਬੋਨੀ ਨੂੰ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਰਨ ਲੱਗੇ।

ਬੋਨੀ ਰੋ ਰਿਹਾ ਸੀ, “ਮੰਮੀ! ਮੈਨੂੰ ਕਿਉਂ ਮਾਰ ਰਹੇ ਓ?”

“ਤੂੰ ਚੋਰੀ ਕਰੇਂਗਾ? ਮੇਰਾ ਪੁੱਤ ਚੋਰ ਬਣੂਗਾ? ਤੂੰ ਨੀਰਵ ਦਾ ਰੋਬੋਟ ਚੋਰੀ ਕਰੇਂਗਾ?”

“ਮੰਮੀ, ਮੈਂ ਰੋਬੋਟ ਕਿਉਂ ਚੋਰੀ ਕਰੂੰਗਾ! ਮੈਂ ਚੋਰ ਨਹੀਂ ਆਂ… ਮੈਂ ਚੋਰ ਨਹੀਂ ਆਂ।” ਹਟਕੋਰੇ ਲੈਂਦੇ ਬੋਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ।

“ਤੇਰੀ ਟੀਚਰ ਨੇ ਇਹ ਸਲਿੱਪ ਭੇਜੀ ਐ। ਇਸ ’ਤੇ ਲਿਖਿਐ ਕਿ ਤੂੰ ਨੀਰਵ ਦਾ ਖਿਡੌਣਾ ਚੋਰੀ ਕਰ ਕੇ ਘਰ ਲੈ ਆਇਐਂ।”

ਬੋਨੀ ਆਪਣੇ ਹੰਝੂ ਪੂੰਝਦਾ ਹੋਇਆ ਬੋਲਿਆ ਫਿਰ ਬੋਲਿਆ, “ਮੰਮੀ! ਮੈਂ ਚੋਰ ਨਹੀਂ ਆਂ… ਕੱਲ ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਈ ਤਾਂ… ਸਕੂਲੋਂ ਆ ਕੇ ਬੈਗ ਖਾਲੀ ਕਰ ਸਾਫ ਕੀਤਾ ਸੀ।”

ਉਹਨੂੰ ਵੀ ਇਹ ਗੱਲ ਯਾਦ ਆ ਗਈ, “ਪਰ ਤੇਰੀ ਟੀਚਰ ਨੇ ਤਾਂ ਇਸ ਸਲਿੱਪ ’ਚ ਲਿਖਿਐ ਕਿ ਤੂੰ ਉਹਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਮੰਨਿਐ ਕਿ ਤੂੰ ਬੋਨੀ ਦਾ ਖਿਡੌਣਾ ਚੋਰੀ ਕੀਤੈ। ਕੀ ਟੀਚਰ ਨੇ ਤੈਨੂੰ ਕੋਲ ਬੁਲਾ ਕੇ ਕੁਝ ਪੁੱਛਿਆ ਸੀ?”

ਬੋਨੀ ਨੇ ਹਟਕੋਰਿਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕਿਹਾ, “ਟੀਚਰ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਬੁਲਾ ਕੇ ਕੁਝ ਪੁਛਿਆ ਤਾਂ ਸੀ…ਪਰ ਮੰਮੀ, ਉਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਇੰਗਲਿਸ਼ ’ਚ ਕੀ ਪੁੱਛ ਰਹੀ ਸੀ…ਮੈਂ ਤਾਂ ਬੱਸ…ਯੈਸ-ਯੈਸ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਸੀ…।”

                                     -0-